Τετάρτη 16 Νοεμβρίου 2016

Πολυτεχνείο- 43 χρόνια μετά θυμάμαι τους φίλους μου…… Η λευτεριά και η Δημοκρατία είναι ακριβές Ομιλία της Βούλας Σοφού στην εκδήλωση του ΟΙΚΟ.ΠΟΛΙ.Σ για το Πολυτεχνείο

Το Πολυτεχνείο – η τριήμερη κατάληψη του Εθνικού Μετσόβιου από φοιτητές και η βίαιη καταστολή της που συνδέθηκε με την αρχή του τέλους της χούντας -, σύμβολο του πρόσφατου ιστορικού παρελθόντος αλλά και σύμβολο της αντιδικτατορικής εξέγερσης, ενέπνευσε τραγούδια, έγινε αντικείμενο ιστορικών, πολιτικών και μυθοπλαστικών κειμένων, γνώρισε πολλαπλές αναγνώσεις και ερμηνείες, έδωσε το όνομά του σε μια ολόκληρη γενιά («γενιά του Πολυτεχνείου»).
Και όλα αυτά, χάρη στους φοιτητές που, ως «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι» στο κτήριο της οδού Πατησίων, αποφάσισαν με την ορμή της πρώτης τους νεότητας να διεκδικήσουν «Ψωμί, Παιδεία, Ελευθερία». Με όπλο τους τον ραδιοφωνικό σταθμό απευθύνθηκαν στους συμπολίτες τους:
 «Εδώ Πολυτεχνείο! Λαέ της Ελλάδας, το Πολυτεχνείο είναι σημαιοφόρος του αγώνα μας, του αγώνα σας, του κοινού αγώνα μας ενάντια στη δικτατορία και για τη Δημοκρατία».

Το γεγονός ότι η εξέγερση αυτή βάφτηκε στο αίμα, και μάλιστα στο αίμα νέων ανθρώπων, ανήγαγε το γεγονός σε θρύλο.
Μετά τις εκλογές του 1958 και τη νίκη της ΕΡΕ, με την ΕΔΑ πανίσχυρη αντιπολίτευση, ο Γ. Παπανδρέου, το 1963 ιδρύει το αντίπαλο δέος, την Ένωση Κέντρου, και καταγγέλλει τον Κ.Καραμανλή για βία και νοθεία. Κηρύττει τον ανένδοτο Αγώνα που οδηγεί στον τερματισμό της κυριαρχίας της ΕΡΕ το 1963.Ακολουθούνδραματικά, τραγικά γεγονότα. Δολοφονείται ο Γρ.Λαμπράκης το 1963 .Παραιτείται ο Κ.Καραμανλής και αναχωρεί για το εξωτερικό. Διαδραματίζονται τα Ιουλιανά του 1965.Παραιτείται ο εκλεγμένος πρωθυπουργός Γ.Παπανδρέου. Το παρακράτος δρα ανεξέλεγκτα. Ο τότε βασιλιάς Κωνσταντίνος αυθαιρετεί παντοιοτρόπως. Συνέπεια όλων αυτών; Μια ασταθής πολιτική πορεία που οδήγησε στην απαξίωση του πολιτικού κόσμου και επισφραγίστηκε με την κατάλυση του ευάλωτου δημοκρατικού πολιτεύματος. Από τον Ιούλιο του 1965, μετά την «Αποστασία», και έως τον Απρίλιο του 1967 τα κυβερνητικά σχήματα ήταν θνησιγενή, η κοινωνική πόλωση ανεξέλεγκτη και οι εκλογές του Μαΐου του 1967 δεν θα πραγματοποιηθούν ποτέ……
Μέσα στη νύχτα της 20ης προς την 21η Απριλίου 1967, η συνωμοτική ομάδα των 13 επίορκων αξιωματικών κίνησε «εν ονόματι του Στρατού, του Βασιλέως και του Έθνους» (εξαπατώντας και το Στρατό, και το Βασιλιά, και το Έθνος), τα τανκς, τις δυνάμεις καταδρομών και τα σώματα ασφαλείας για να σώσει –υποτίθεται- το λαό. Κατέλαβε το Κοινοβούλιο, τα υπουργεία και άλλα δημόσια κτίρια, καθώς και τους ραδιοσταθμούς και τα κέντρα τηλεπικοινωνιών. Συνέλαβε τον Πρωθυπουργό της χώρας, τους υπουργούς, πολιτικούς ηγέτες και περίπου 8.000 πολίτες. Η χώρα βυθιζόταν στο σκοτάδι.
Αμέσως μετά τον αιφνιδιασμό των πρώτων ημερών αρχίζει ο αγώνας εναντίον της δικτατορίας. Ο ελληνικός λαός στο σύνολό του βρέθηκε αντίθετος προς τους πραξικοπηματίες και αντιτάχτηκε όχι μόνο με την παθητική αντίσταση αλλά και με τη συγκρότηση αντιστασιακών και αντιδικτατορικών οργανώσεων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Κορυφαίο γεγονός της αντιστασιακής πάλης ήταν η απόπειρα κατά του δικτάτορα Γεώργιου Παπαδόπουλου, που οργάνωσε και εκτέλεσε ο ασυμβίβαστος δημοκράτης Αλέκος Παναγούλης.
Οι φοιτητές σ’ όλη τη διάρκεια της επτάχρονης τυραννίας αποτέλεσαν την ψυχή του αγώνα για την κατάλυσή της. Οι φοιτητικές παρέες έγιναν οι πυρήνες του αντιδικτατορικού κινήματος. Σε κάθε σχολή υπήρξαν άτομα και ομάδες φοιτητών που μέσα από τις σχέσεις τους, τις φιλίες τους, τους έρωτές τους, τα διαβάσματα, τα γλέντια τους, τις κοινές ανησυχίες και αγωνίες τους, άρχισαν να ξεθαρρεύουν, να σκέφτονται και να συζητάνε τι πρέπει να κάνουν για να αγωνιστούν και να αντισταθούν στην τρομοκρατία και καταπίεση της χούντας

Ποίημα τουΔημήτρηΡαβάνη-Ρεντή (Ρεπορτάζ για ένα ζεστό Νοέμβρη)
Το κέρδος
Ως τότε δεν γνωρίζαμε ο ένας τον άλλον
και μες στο σπίτι μας ακόμη.
Ως εκείνη τη μέρα του Νοέβρη,
δεν ξέραμε ποιος κάθεται στο διπλανό διαμέρισμα.
Και ξαφνικά,
συναντηθήκαμε στο ασανσέρ με τον συνταξιούχο του τρίτου,
συναντηθήκαμε στην είσοδο με τη νοικοκυρά του πρώτου,
συναντηθήκαμε στην πόρτα με έναν εργάτη,
με έναν πρώην υπουργό,
συναντηθήκαμε στο δρόμο με τους απέναντι
και κατεβήκαμε την Πατησίων.
 Και ξαφνικά χαμογελάσαμε ο ένας στον άλλον,
κι απλώσαμε τις αντένες μας στα ίδια κύματα:
1050 χιλιόκυκλοι.

Την Τετάρτη 14 Νοεμβρίου 1973 οι φοιτητές αποφασίζουν ν’ αναμετρηθούν δυναμικά με το στρατιωτικό καθεστώς και καταλαμβάνουν το Πολυτεχνείο. Εργάτες, αγρότες, υπάλληλοι συσπειρώθηκαν από την πρώτη κιόλας ημέρα της εξέγερσης στο πλευρό των φοιτητών, διαδηλώνοντας την πίστη τους για Λαϊκή Κυριαρχία και Αληθινή Δημοκρατία.
Το απόγευμα οι φοιτητές και πλήθος κόσμου καταλαμβάνουν τα πεζοδρόμια μπροστά στο Πολυτεχνείο στην οδό Πατησίων. Τα λεωφορεία και τα τρόλλευ δεν περνούν αν δεν γεμίσουν από προκηρύξεις, αν δεν γραφτούν πάνω τους συνθήματα, αν δεν ακούσουν οι επιβάτες τους το αγωνιστικό κάλεσμα των φοιτητών. Τα συνθήματα που κυριαρχούν είναι «ΨΩΜΙ-ΠΑΙΔΕΙΑ-ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ»,«ΚΑΤΩ Η ΧΟΥΝΤΑ» και «ΑΠΟΨΕ ΠΕΘΑΙΝΕΙ ΟΦΑΣΙΣΜΟΣ».
Ο κόσμος, συμμετέχοντας στην εξέγερση, φέρνει στους φοιτητές χρήματα, τρόφιμα, κουβέρτες κ.λπ.
Από την επόμενη ημέρα (Πέμπτη 15 Νοεμβρίου) άρχισε να λειτουργεί μέσα στο Πολυτεχνείο ραδιοφωνικός σταθμός που καλούσε το λαό σε συμπαράσταση. Από το πρωί άρχισαν να συρρέουν μέσα στο Πολυτεχνείο όχι μόνο πολυάριθμοι φοιτητές αλλά και εργάτες, αγρότες, καθώς και μαθητές. Ο λαός της Αθήνας εφοδιάζει το Πολυτεχνείο με τεράστιες ποσότητες τροφίμων, τσιγάρων, φαρμάκων κ.λπ
Το απόγευμα της Πέμπτης σημειώνονται οι πρώτες συγκρούσεις μεταξύ διαδηλωτών και αστυνομίας στους δρόμους και στις πλατείες γύρω από το Πολυτεχνείο και αρχίζουν να πέφτουν δακρυγόνα και καπνογόνα. Οι εκφωνητές του ραδιοφωνικού σταθμού του Πολυτεχνείου καλούν το λαό να αγωνιστεί μαζί τους ως την τελική νίκη. Και ο λαός άκουσε. Και ο λαός κατέβηκε στους δρόμους. Έτρεξε να συμπαρασταθεί με κάθε τρόπο στους νέους και στις νέες που όρθωσαν το ανάστημά τους στους δικτάτορες και αψήφησαν τη δύναμή τους. Έτσι η εξέγερση έγινε διπλή: φοιτητική και λαϊκή. Αλλά στην ουσία μία: καθολική εξέγερση του ελληνικού λαού για την ανατροπή της δικτατορίας και την ανάκτηση της ελευθερίας του.
Χαράματα της Παρασκευής 16 Νοεμβρίου οι φοιτητές βρίσκονται και πάλι σκαρφαλωμένοι στα κάγκελα του Πολυτεχνείου και τα συνθήματα δονούν τον αέρα. Το απόγευμα αρχίζουν τα δραματικά αιματηρά γεγονότα της εξέγερσης. Συγκρούσεις του λαού στις πλατείες και στους δρόμους της Αθήνας με την αστυνομία, οδοφράγματα των διαδηλωτών, δακρυγόνα και καπνογόνα, τραυματισμοί, κακοποιήσεις. Το βράδυ ακούγονται πυροβολισμοί. Πέφτουν οι πρώτοι νεκροί.
«Θεέ μου, ας μη χυθεί αίμα!» Η νύχτα είναι γεμάτη με αυτή την ευχή. Η νύχτα είναι μια ευχή. Η νύχτα είναι η φωνή του παιδιού που μιλάει στους 1050 χιλιόκυκλους. Η νύχτα είναι η επαναλαμβανόμενη φράση του πομπού…… Η νύχτα είναι μια σιωπηρή συμμαχία με τα ακίνητα κανόνια και τα κλειστά πρόσωπα. Η νύχτα είναι μία και μοναδική. Δεν θα υπάρξει δεύτερη ή άλλη ή έστω κάποια νύχτα για να διορθώσει τα όσα λάθος ή άκαιρα έχουν γίνει απόψε…. Η νύχτα είναι ο μόνος μάρτυρας που μπορεί να θεωρηθεί αξιόπιστος…
Οι τραυματίες πληθαίνουν και μεταφέρονται μέσα στο Πολυτεχνείο. Ο ραδιοφωνικός σταθμός κάνει εκκλήσεις για ιατρική βοήθεια. Ξημερώνοντας Σάββατο 17 Νοεμβρίου 1973, στις 03:00΄ το πρωί, η Χούντα έστειλε στο Πολυτεχνείο πρώτα την αστυνομία με τα τεθωρακισμένα, και στη συνέχεια έστειλε ελεύθερους σκοπευτές, αλεξιπτωτιστές και τανκς. Στις 03:03΄ π.μ. το τανκ προχωράει αδίστακτα, τυφλά, ακάθεκτα στην κεντρική πύλη του Πολυτεχνείου. Τη ρίχνει και εξαφανίζει κάτω από τις ερπύστριες όλα εκείνα τα νέα παιδιά, που κρεμασμένα στα κάγκελα έψαλλαν τον Εθνικό Ύμνο, προτείνοντας τα γυμνά τους στήθη, το μόνο όπλο τους στη θηριωδία των τανκς. Αλλά η ηρωική εξέγερση του Λαού είναι πια γεγονός.
Μετά απ’αυτά το Πολυτεχνείο εκκενώνεται. Οι περισσότεροι φοιτητές συλλαμβάνονται. Άλλοι κυνηγημένοι καταφεύγουν στα γύρω σπίτια. Κραυγές αγωνίας και πόνου ακούγονται μέχρι το πρωί. Αμέσως μετά το θέαμα του άδειου ,ρημαγμένου χώρου, υπήρχε ένα πρόβλημα που δεν μπορούσε να ξεχαστεί ή να αποσιωπηθεί. Το  πρόβλημα της ζωής και του θανάτου.
Πόσοι ζωντανοί; Πόσοι νεκροί; Πόσοι ακρωτηριασμένοι; Πόσοι τρελοί; Πόσοι χαμένοι; Πόσοι έζησαν και θυμούνται;
Ομαδικός τάφος ανοίχτηκε πρόχειρα τα ξημερώματα του Σαββάτου στου Γουδή. Θάφτηκαν βιαστικά οι πρώτοι νεκροί. Μιλάνε για αριθμό που ξεπερνά τους 75…Εβδομήντα πέντε παιδιά! Στοιβάχτηκαν βιαστικά ,κάθετα και οριζόντια, κορμιά ξυλιασμένα, δύσκαμπτα και χωρίς τραγούδι. Όνομα κανένα. Σχήμα κανένα. Στοιχείο που να αποδεικνύει ταυτότητα κανένα. Κανένας δεν τόλμησε να κάνει αφαίρεση εκείνο το πρωί. Μια απλή αριθμητικά πράξη. Να βγάλει έναν αριθμό συμπέρασμα και να τον αφαιρέσει από τους ζωντανούς. Γιατί πολλά θύματα παρουσιάστηκαν ως απαγωγές, εξαφανίσεις, εκπαραθυρώσεις, θάνατοι καρδιάς και αυτοκινητιστικών δυστυχημάτων και δήθεν αυτοκτονίες!

Ποίημα του Δημήτρη Ραβάνη-Ρεντή -Χαρμόσυνο γεγονός
«Αυτή τη στιγμή, Έλληνες, αυτή τη στιγμή,
στην πόρτα μας σταμάτησε ένα τανκ!
Ο λοχαγός σήκωσε το χέρι και μας χαιρέτησε!
Αυτή τη στιγμή, Έλληνες, αυτή τη στιγμή,
Ο στρατός είναι δικός μας,
δε θα μας χτυπήσουν!
Αυτή τη στιγμή σήκωσε το χέρι και μας χαιρέτησε
ένας λοχαγός. Δε θα μας χτυπήσουν!
Μόνο το σίδερο είναι δικό τους,
οι καρδιές είναι δικές μας. Δε θα μας χτυπήσουν.
Αυτή τη στιγμή,
αδελφώνονται στους δρόμους
πολίτες και φαντάροι,
Δε θα μας χτυπήσουν!»
 ...ένα άλλο χέρι σηκώθηκε
και διέταξε «πυρ!»...

 Κάπως έτσι έλαβε τέλος η ηρωική εξέγερση του Πολυτεχνείου. Είναι λογικό να αναρωτηθούμε τι πέτυχε τελικά αυτή η εξέγερση. Δεν έδιωξε βέβαια αμέσως τη χούντα, βοήθησε όμως πολύ στην πτώση της. Οι αδίστακτοι χτύπησαν και στιγματίστηκαν ανεξίτηλα. Τα ρήγματα στο οικοδόμημα της χούντας έμειναν πλέον ανεπούλωτα. Σε έναν χρόνο το οικοδόμημα της χούντας θα κατέρρεε.

Ποίημα της Κωστούλας Μητροπούλου:1050 χιλιόκυκλοι
"Εδώ Πολυτεχνείο, εδώ Πολυτεχνείο!"
Αυτή η φωνή που τρέμει στον αέρα, δεν σου στειλε ένα μήνυμα μητέρα, αυτή η φωνή δεν ήτανε του γιού σου, ήταν φωνές χιλιάδες του λαού σου.
Μιλάει ένα κορίτσι κι ένα αγόρι,
εκπέμπουνε τραγούδι μοιρολόι,
χίλιες πενήντα αντένες η λαχτάρα,
σε στόματα μανάδων η κατάρα.
τρεις μέρες και τρεις νύχτες δεν μετρούσαν,
δοκίμαζαν τις λέξεις με αγωνία,
κι αλλάζανε ρυθμό στην ιστορία.
Γραμμένα μένουν τα ονόματα στο αρχείο,
δεν αναφέρονται οι νεκροί που είναι στο ψυγείο,
λένε πως είναι τέσσερις κι είναι εκατό οι μανάδες,
πρώτα σκοτώθηκε η φωνή και σώπασαν χιλιάδες.
"Εδώ Πολυτεχνείο ,εδώ Πολυτεχνείο!"
Και τα κορίτσια και τ' αγόρια που μιλούσαν,
"Εδώ Πολυτεχνείο, εδώ Πολυτεχνείο!"

«Εδώ Πολυτεχνείο, εδώ Πολυτεχνείο…»
Σαράντα τρία χρόνια η φωνή επανέρχεται…. Με έναν κάποιο τρόπο, επανέρχεται. Η χώρα καμώνεται πως κοιμάται. Η χώρα προσποιείται πως δεν ακούει. Η χώρα είναι αδιάφορη. Η φωνή στους 1050 χιλιόκυκλους μεταφέρθηκε ίδια και απαράλλαχτη στη μνήμη εκείνων που απόμειναν.
 «Εδώ Πολυτεχνείο…»
Είναι μια φωνή γυμνή και χωρίς κανένα προηγούμενο. Κυκλοφορεί ανάμεσά μας, ένας αέρας αραιός, που άξαφνα πυκνώνει, αόριστος και αόρατος πάντα, και κάθεται πάνω πάνω στο στέρνο του κόσμου που αναπνέει δύσκολα. Δεν έχει απομείνει τίποτα άλλο που να θυμίζει, εξωτερικά τουλάχιστον, τη συμπυκνωμένη σε τρία εικοσιτετράωρα αγωνία των έγκλειστων παιδιών. Η πόρτα που την τσάκισε ένα αδιάφορο τανκ αντικαταστάθηκε με μια άλλη, βαριά σιδερένια πόρτα με κάγκελα φυλακής… 
Εδώ Πολυτεχνείο, εδώ Πολυτεχνείο….»
Η φωνή είναι η μία μόνο λέξη. Η λέξη μένει πάντα η ίδια. Η ίδια αυτή λέξη είναι «ελευθερία».
Η ελευθερία που έχει δοθεί στον άνθρωπο με την «κατ’εικόνα» δημιουργία του, δεν είναι μια αφηρημένη φιλοσοφική έννοια, αλλά μια προσωπική πράξη που σκοπό έχει το όφελος του ανθρώπου, αλλά και της κοινωνίας που ζει.
Οι φοιτητές του Πολυτεχνείου το 1973, πραγμάτωσαν με τη στάση τους και τις πράξεις τους αυτή τη μορφή της ελευθερίας. Με τον αγώνα τους, υπερέβησαν την ατομικότητά τους και κατέστησαν τους εαυτούς τους μέλη μιας κοινωνίας που εναντιωνόταν σε ένα βίαιο καθεστώς. Στον αγώνα του Πολυτεχνείου, οι τρεις μέρες όπου βρέθηκαν εγκλωβισμένοι από τις δυνάμεις του καθεστώτος, οι αγωνιστές ισοπέδωσαν το «Εγώ» και πρόβαλλαν το «Εμείς», όχι απλώς σαν δυνατότητα, αλλά ως εφικτή πλέον πραγματικότητα. Η ελευθερία αυτή της θανάτωσης του «Εγώ» και κατά συνέπεια των καθεστωτικών δυνάμεων της Χούντας, οδήγησε στην Επ-Ανάσταση του λαού, καθιστώντας το «Εμείς» υπαρκτή πραγματικότητα. 
Σαράντα τρία χρόνια μετά την καθολική αυτή πράξη ελευθερίας, καθίσταται επιτακτική ανάγκη, ακόμα πιο πολύ να την θυμόμαστε. Η ελευθερία και η δημοκρατία είναι συνεχείς διαδικασίες που πρέπει διαρκώς να διεκδικούνται και να κερδίζονται. Δεν αποτελούν ,σήμερα, κεκτημένο. Ο αγώνας για Ψωμί, Παιδεία και Ελευθερία, σήμερα είναι πιο αναγκαίος από ποτέ. Το σύνθημα αυτό δεν καθίσταται απλώς συνέχεια του αγώνα των φοιτητών του Πολυτεχνείου, αλλά μια νέα αφετηρία πάλης. Το σύνθημα δεν αναφέρει αφηρημένες έννοιες, αλλά υπαρκτές ανάγκες όλων των πολιτών αυτής της χώρας. Η ανάγκη για εργασία και για μάθηση, σήμερα, γίνονται ολοένα και δυσκολότερες. Και η κοινωνία δηλώνει ανήμπορη να ανταπεξέλθει σε αυτές τις πρωτοφανείς καταστάσεις. Ο φόβος κυριαρχεί σε όλες τις εκδηλώσεις της κοινωνίας. Φόβος για να μην χαθεί η εργασία, για να μην κλείσει το μαγαζί που δίνει εργασία, φόβος ότι μπορεί να μην πληρωθεί ο εργαζόμενος, φόβος ότι δεν θα έχει χρήματα να αγοράσει αγαθά για την οικογένειά κ.α. Η έννοια της ελευθερίας πρέπει να αποκτήσει οντότητα, ώστε να αποβληθεί ο φόβος και τη θέση του να πάρει η θέληση. Η θέληση να ξαναγίνει το «Εγώ» «Εμείς» ώστε να μπορέσει η σημερινή κοινωνία να επαναπροσδιορίσει τη θέση της και να δημιουργήσει τις συνθήκες εκείνες για μια νέα Ανά(σ)ταση των πολιτών της.
Σήμερα, μετά σαράντα τρία χρόνια, καλό είναι να θυμηθούμε και να φωτίσουμε τα μονοπάτια της λαμπρής διαδρομής και πορείας που έζησαν οι αγωνιστές εκείνων των αγώνων. Αυτή τη διαδρομή άλλοι τη νοσταλγούν και άλλοι ζηλεύουν που δεν την έζησαν. Ιδίως όμως οι νέοι μας καλό θα είναι να τη γνωρίσουν, γιατί τώρα  οι παλιοί μηχανισμοί επανήλθαν και ξανάστησαν το πολιτικό παιχνίδι στα μέτρα τους,μίζερα, λαϊκίστικα και νεοπλουτίστικα ,έχοντας ελάχιστα διδαχτεί από την περίοδο της δικτατορίας. Και γιατί τώρα έχουμε να τα βάλουμε με δικτατορίες αόρατες, που δεν φοράνε πηλήκιο, συνεπώς πιο επικίνδυνες.

Τότε οι νέοι ζούσανε στο σκοτάδι και γυρεύανε το φως, τώρα ζούμε στο φως και πνιγόμαστε στο σκοτάδι.

Εδώ Πολυτεχνείο…Εδώ Ελλάδα,   Εδώ Ελλάδα

(πηγή: ομιλία του Ανδρέα Φαρσάρη)

  




Δεν υπάρχουν σχόλια: